Selectie
Selectie van ideeën
Op weg naar de meest duurzame cao van Nederland!
Dit zijn de 14 ideeën waarmee we aan de slag gaan in de experimenteerfase Design voor Duurzaam.
Onder professionele begeleiding en met wat budget worden deze ideeën verder opgebouwd om van idee naar actie te komen
De beschrijving van de ideeën hieronder is tot stand gekomen op basis van de ingediende ideeën. Soms is een idee meerdere keren ingediend. De verwante ideeën zijn samengevoegd, zodat we de verschillende invalshoeken en accenten in het experiment kunnen meenemen.
1
Privégebruik van de trein stimuleren
WerkOV als middel om PrivéOV te promoten
De Mobiliteitskaart ook geschikt maken voor privé-gebruik van de trein (eventueel tegen een kleine bijdrage die bruto – netto verrekend kan worden). Veel mensen vinden het openbaar vervoer te duur in vergelijking met de auto. En het is makkelijk om even de auto te pakken. Dit idee kan mensen een zetje geven om ook privé vaker met het openbaar vervoer te reizen in plaats van met de auto.
Mogelijke invalshoeken:
- Dalurenkaart koppelen aan de werk OV kaart
- Samenreiskaart voor familie
- Budget voor privé (trein/ov/deelauto) reizen
2
Verschillende vervoers
middelen, 1 reis!
Het combineren van verschillende vormen van vervoer
Het vergoeden van verschillende vervoersmiddelen voor woon-werkverkeer of dienstreizen. Op dit moment is het zo dat mensen een keuze maken tussen een reis per auto of een reis per openbaar vervoer (soms in combinatie met fiets). Voor veel collega’s geldt echter dat ze het meest duurzaam én tijd efficiënt naar het werk zouden kunnen reizen met een combinatie van soorten vervoer. Je gaat bijvoorbeeld met de auto naar een OV-hub (een station of bus knooppunt) en pakt daar een trein of bus en sluit je reis af met een OV-fiets of een stukje wandelen. Of je gaat voor een dienstreis eerst met de trein en neemt daarna een deelauto voor het laatste stukje naar een met openbaar vervoer slecht bereikbare bestemming. Deze combinatie van vormen van vervoer zijn nu niet altijd mogelijk of worden niet vergoed.
Mogelijke invalshoek:
Bij sommige inspecties wordt nu vaak de hele dienstreis met de auto afgelegd. De jury zou graag zien dat bij de uitwerking van dit idee gekeken wordt hoe het aantal autokilometers bij inspecties kan afnemen door verschillende vormen van vervoer te combineren.
3
Deeleconomie voor vervoer
Stimuleren deelauto’s en samen reizen met collega’s
Het bezit van auto’s verlagen door deelauto’s te stimuleren. En het alleen reizen met de auto verlagen door carpoolen te stimuleren. Autodelen kan worden gestimuleerd door een deelauto abonnement voor privégebruik een IKB-doel te maken. Hierdoor daalt het autobezit en maken mensen beter de afweging of ze wel of niet de auto nemen. De cao biedt de kans om autodelen te stimuleren. Carpoolen zorgt voor minder auto’s op de weg doordat mensen samen reizen en zorgt daarmee ook voor minder uitstoot en minder files. Stimuleren carpoolen bij woon-werkverkeer en dienstreizen door een samenreis-app en door een hogere kilometervergoeding.
4
Boost de fiets!
Verder stimuleren van gebruik van de fiets
De CAO Rijk stimuleert dat rijksambtenaren met de fiets naar het werk komen. Maar er is meer mogelijk om fietsen aantrekkelijker te maken. Een jaarlijks onderhoudsbudget, vergoeding van de kosten van de fietsenstalling, de mogelijkheid om bij aankomst met de trein een OV-fiets te gebruiken bij woon-werkverkeer. En afhankelijk van het seizoen meer of minder met de fiets naar het werk.
5
Ontstapelen van apparaten!
Het gebruik van meerdere telefoons, IPads en computers verminderen
ICT is niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven en werk. Maar apparaten gebruiken veel grondstoffen en de CO2-uitstoot van ICT is hoog. Met deze ideeën willen we het aantal apparaten verminderen of voor de duurzame optie kiezen:
Mogelijke invalshoeken:
- Levensduur verlengen van de apparaten
- Minder apparaten per ambtenaar door dual Sim, of bring your own device
- Efficiënter gebruik van apparatuur
- Fairphone
- 1 printer in ieder pand, i.p.v. op elke verdieping
- Stop met uitgifte Ipads
- Beschikbaar stellen van niet gebruikte devices aan maatschappelijke organisaties
Nieuwsgierig wat er al gebeurt op het gebied van verduurzamen van de ICT hardware? Luister de podcast. Luistertip: podcast De weg naar duurzame ICT bij het Rijk
6
Data als onbekende vervuiler
Door slimme ICT naar minder CO2- inclusief de servers in de datacentra
Mails, nota’s en andere documenten worden nu tegelijkertijd op meerdere plekken opgeslagen. Dat kost heel veel energie. Eén jaar lang 20 e-mails per dag door één gebruiker kost net zoveel energie als 1000 kilometer met de auto! Idee is om documenten slechts één keer op te slaan in bijvoorbeeld een SharePoint platform. Met een linkje ga je naar het document. Dit maakt het ook mogelijk om gezamenlijk – realtime – in een document te werken. Dat past bij opgavegericht, en hybride werken. Hiermee sla je twee vliegen in één klap: Verbetering van de informatiehuishouding en ICT middelen van de Rijksoverheid en een schoner milieu.
Leestip: Zeven adviezen voor een schone digitale werkomgeving | Nieuwsbericht | Denk Doe Duurzaam
7
Weg met de betonnen kolos!
Vergroenen van de werkomgeving
De overheidsgebouwen zijn hard, vlak en stenig. Het groen binnen en om de gebouwen is vaak onderhoudsarm ingericht en heeft nauwelijks waarde voor de biodiversiteit. Dit idee gaat over het vergroenen van de werkomgeving, het vergroten van de biodiversiteit en het welzijn van de rijksambtenaren. Binnen krijgt ieder raam een plantenbak. Op daken komt groen, bijv. met een groentetuin. Waar mogelijk komt ook groen tegen de gevels van rijksgebouwen. Het groen om de rijksgebouwen wordt natuurlijk ingericht, met inheemse kruiden en bloemen, waardoor een habitat wordt gecreëerd voor – vaak bedreigde – bijen, vlinders en andere insecten. Het beheer van het groen vindt plaats door medewerkers van Binnenwerk waardoor meer werk wordt gecreëerd voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Maar ook andere rijksambtenaren kunnen een stukje groen in eigen beheer nemen. Een groene werkomgeving heeft niet alleen waarde voor de biodiversiteit maar draagt ook bij aan verkoeling van gebouwen en de omgeving en heeft een positief effect op het welzijn en de gezondheid.
8
Bespreek het!
Duurzaamheid in P-gesprek
Maak duurzaamheid een onderdeel van de gesprekken tussen leidinggevende en werknemer. Hiermee vergroot je het bewustzijn van werknemers van de milieueffecten van gedrag. Zo kan worden besproken wat medewerkers nu al doen qua duurzaamheid, bijvoorbeeld voor een aantal standaard punten als minimaliseren afval (bijvoorbeeld printpapier), opruimen van overbodige data (e-waste), het reisgedrag. Daarnaast kan worden besproken welke kansen en mogelijkheden medewerkers binnen hun werk zien om nog verder te verduurzamen en wat daar voor nodig is. Op deze manier genereer je veel ideeën van heel klein en makkelijk op te pakken binnen de eigen organisatie tot zaken die wellicht zelfs Rijksbreed relevant zijn.
9
Aantrekkelijk vegetarisch
Stimuleren van duurzame voeding
Als we samen de consumptie van de dierlijke eiwitten verminderen, zijn we al een heel eind.
In de bedrijfskantines staat een steeds ruimere keuze aan plantaardig eten en drinken. Ook bij de aangeboden borrels is de vegetarische borrel bij nieuwe contracten de eerste optie. De bezoeker in de kantine maakt zelf een keuze maar kiest nog vaak voor vlees. Prijsprikkels werken. Door vegetarische opties goedkoper te maken dan vlees stimuleer je dat rijksambtenaren daarvoor kiezen. Als je op het werk kennis maakt met hoe lekker een plantaardige maaltijd of een borrelhapje kan zijn, landt dit misschien ook op de eigen keukentafel! Naast het stimuleren van plantaardig voedsel, worden zoveel mogelijk producten bij het Rijk biologisch en wordt lokaal en van het seizoen ingekocht. Door als grootste werkgever van Nederland om te schakelen naar vegetarisch, biologisch, lokaal en van het seizoen, ondersteunen we de benodigde landbouwtransitie.
Leestip:
Er gebeurt al veel om het aanbod eten en drinken in de rijkslocaties te verduurzamen. Wil je meer weten, lees het interview met categoriemanager Rob Heijink en Corné van Dooren van het WNF:
Plantaardig is planeetaardig | Nieuwsbericht | Denk Doe Duurzaam
10
Geef spullen een tweede leven
Repareren als (sociale) service voor langer gebruik apparaten
Repareren, onderhoud of tweedehands gaat voor opnieuw aanschaffen. Dit kan op verschillende manieren. De werkgever draagt al bij aan de aanschaf van een fiets. Een nieuwe fiets is echter lang niet altijd nodig. Door een bijdrage te geven voor onderhoud en reparatie wordt gestimuleerd dat rijksambtenaren langer met hun fiets doen. Een fiets, of bij de inrichting van de werkplek, gaan werknemers snel uit van nieuwe spullen. Reparatie van meubilair biedt werk aan mensen van Binnenwerk. Ook ICT apparatuur kan langer worden gebruikt. Omdat apparaten langer mee gaan zijn er minder grondstoffen nodig. De communicatie dat het ook om tweede hands spullen mag gaan wordt verbeterd. Bij de inrichting van de thuiswerkplek kan ook gebruik worden gemaakt van gerepareerd kantoormeubilair van het rijk.
11
Waar is mijn werkplek?
Efficiënt kantoorgebruik: van pieken naar balans
Op dinsdag- en donderdag zijn rijkskantoren druk bezet. Het idee richt zich op hoe de drukte beter verspreid over de week kan worden, zodat het voor alle collega’s fijn werken is. Van de schoonmaakmedewerkers tot kantoorpersoneel. En hoe we daardoor met minder middelen of vierkante meters, dus minder grondstoffen en uitstoot, toe kunnen.
Op twee manieren wordt dit onderzocht. Kan je (financiële) prikkels inbouwen zodat werknemers meer op de rustige kantoordagen naar het werk reizen en op de drukke dagen vaker thuiswerken. Daarnaast wordt onderzocht om rijkspanden open te stellen voor andere gebruikers op momenten dat de panden niet op beperkt gebruikt worden. Dit als oplossing voor het ruimtegebrek voor bijvoorbeeld kinderopvang, muziek, studenten (studieruimten), etc.
12
Midden in de maatschappij
Teamuitjes, evenementen en geschenken zijn (sociaal) duurzaam
Voor medewerkers worden diverse uitstapjes georganiseerd voor bijvoorbeeld teambuilding, borrels, etentjes en feestjes et cetera. Deze kunnen duurzamer en socialer. Bijvoorbeeld door als team een middag vrijwilligerswerk te doen bij een zorginstelling of heggen te planten op het platte land. Of ga als directie ga een keer afval opruimen en daarna pas naar een strandtent. Hetzelfde geldt voor (kerst)kadootjes. Hoewel het gebaar heel leuk kan zijn en positief ontvangen wordt is er een deel van de collega’s dat zegt “ik hoef dat product eigenlijk niet”. Of “schenk mijn bijdrage maar aan een goed doel”. En kies bij een bos bloemen voor een duurzaam gekweekt boeket. Bij dit idee wordt concreet onderzocht hoe we dit in de bedrijfsvoering kunnen organiseren. Daarnaast gaat het om gedrag en bewustzijn en wordt onderzocht hoe we dat met communicatie en voorlichting kunnen stimuleren.
13
Verduurzaming huis
Gemakkelijke inzet werkgeversbijdrage voor verduurzaming
Het idee is om de mogelijkheden voor verduurzaming uit te breiden en makkelijker te maken. De huidige regeling is ook toegankelijk voor bewoners van huurwoningen, maar de opties zijn voor hen beperkter. Ook zijn er eigenaren van woningen die bijvoorbeeld geen geschikte dak hebben voor zonnepanelen of mogelijkheden om te isoleren. Daarnaast zijn er investeringen die erg duur zijn, waardoor de bijdrage onvoldoende is om mensen over de streep te trekken om deze investering te doen.
Mogelijkheden voor verbreding die worden onderzocht zijn:
- Participeren in collectieve lokale zonne- en windenergieprojecten voor mensen in een huurwoning.
- Een bijdrage voor (zeer) zuinige apparaten
- De mogelijkheid van een meerjarige lening voor grote duurzame investeringen in de woning
14
Verbreden Individueel Keuze Budget (IKB)
Gebruik IKB voor duurzame producten en diensten
Dit idee lijkt op het idee om de mogelijkheden voor verduurzaming van je woning te verbreden, maar gaat nog een stap verder. Het idee is om het IKB nog breder te gebruiken voor de aanschaf van duurzame producten of diensten. Hierbij gaat om zaken als duurzame apparaten, een internationale treinvakantie, de vergoeding van een laadpaal bij de woning. Onderzocht wordt wat hier wel en niet onder zou moeten vallen, waarbij van belang is dat het verdere verduurzaming echt ondersteunt.
Midden in de maatschappij
Teamuitjes, evenementen en geschenken zijn (sociaal) duurzaam
Voor medewerkers worden diverse uitstapjes georganiseerd voor bijvoorbeeld teambuilding, borrels, etentjes en feestjes et cetera. Deze kunnen duurzamer en socialer. Bijvoorbeeld door als team een middag vrijwilligerswerk te doen bij een zorginstelling of heggen te planten op het platte land. Of ga als directie ga een keer afval opruimen en daarna pas naar een strandtent. Hetzelfde geldt voor (kerst)kadootjes. Hoewel het gebaar heel leuk kan zijn en positief ontvangen wordt is er een deel van de collega’s dat zegt “ik hoef dat product eigenlijk niet”. Of “schenk mijn bijdrage maar aan een goed doel”. En kies bij een bos bloemen voor een duurzaam gekweekt boeket. Bij dit idee wordt concreet onderzocht hoe we dit in de bedrijfsvoering kunnen organiseren. Daarnaast gaat het om gedrag en bewustzijn en wordt onderzocht hoe we dat met communicatie en voorlichting kunnen stimuleren.
Denk bijvoorbeeld aan het nieuwe kantoor van Triodos. Dit gebouw kan tot de laatste schroef weer uit elkaar en hergebruikt worden. In alles is het duurzaamheidsdenken doorgevoerd.
